U progu wiosny, corocznie obchodzimy wielkie święto miasta z okazji zakończenia 14. dniowej krwawej walki o Kołobrzeg podczas II wojny światowej. Bitwa o Kołobrzeg była kluczowym etapem w zdobywaniu Pomorza Zachodniego. Uznawana jest za największą bitwę oręża polskiego od czasów kampanii 1939 roku, kiedy armie „Poznań” i „Pomorze” toczyły długotrwałe walki nad Bzurą. Bój o twierdzę kołobrzeską jest też uznawany za największą w dziejach, wyłączając powstanie warszawskie, bitwę miejską (uliczną) z udziałem oręża polskiego. Zdobycie Kołobrzegu było pierwszym wielkim samodzielnym zwycięstwem operacyjnym 1 Armii WP.
W tym roku Kołobrzeg obchodził 73. rocznicę zaślubin Polski z morzem. Pierwsze uroczystości zorganizowano już w piątek 16 marca przed Pomnikiem Zaślubin Polski z Bałtykiem. O godz. 11.00 dowódca uroczystości Radosław Froncala z Zespołu Szkół Morskich złożył meldunek staroście Kołobrzeskiemu Tomaszowi Tamborskiemu, który dokonał przeglądu kompanii honorowej oraz oddał honory sztandarom. Po przywitaniu Orkiestra Morskiego Oddziału Straży Granicznej odegrała hymn państwowy, a biało czerwona flaga powędrowała na maszt. Następnie głos zabrał kpt. ż.w. Andrzej Królikowski prezes Ligi Morskiej i Rzecznej. W swoim wystąpieniu podkreślił analogię w faktach związanych z dążeniem Polaków do uzyskania dostępu do morza. Zarówno wtedy w 1920 roku gdy w Pucku generał Józef Haller wrzucał w morskie wody zaślubinowy ,,pierścień”, jak i w 1945 roku w Kołobrzegu kiedy to kapral Franciszek Niewidziajło chłop z historycznego Zbaraża zaślubiał Bałtyk. Nie da się przecenić przelanej krwi żołnierskiej. Jest ona tyle samo warta. Zwrócił uwagę, że w dzisiejszych, często bezideowych czasach na wyróżnienie zasługują ci, którzy pokazują młodemu pokoleniu to wielkie dziejowe przesłanie. Przemierzają wiele kilometrów aby dotrzeć nad Bałtyk i wziąć udział w ,,spotkaniu z historią”. W tym roku do Kołobrzegu przybyła młodzież z wielu odległych zakątków kraju. Pierwszy raz z Liceum Lotniczego w Dęblinie. Zwrócił uwagę, że Liga w tym roku obchodzi swoje stulecie. Przez ten czas przeżywała wzloty i upadki. Nigdy jednak jej działacze nie zaprzestawali realizować Staszicowskiego zawołania ,,Trzymajmy się Morza”. Podziękował również kombatantom za to, że nie szczędzili swojego zdrowia i życia, za to, że walczyli o wolną Polskę, ale również za to, że cały czas są z nami i chcą młodemu pokoleniu przekazać te wartości, które były udziałem ich pokolenia.
Po wystąpieniu Prezesa LMiR odczytana została uchwała Zarządu Województwa Zachodniopomorskiego o wyróżnieniu Orkiestry Morskiego Oddziału Straży Granicznej srebrną Odznaką Honorową Gryfa Zachodniopomorskiego. Odznaczenie nadano na wniosek Ligi Morskiej i Rzecznej i Prezydenta Miasta Kołobrzeg za szczególne zasługi dla Regionu, przede wszystkim za wspieranie działań na rzecz budowania idei Polski Morskiej. W imieniu Marszałka wyróżnienie wręczyła Anna Mieczkowska członek zarządu, a odebrał kmdr ppor. SG Jarosław Rywalski kapelmistrz orkiestry.
Za wieloletnią pracę społeczną, bezinteresowność i szczególne zasługi dla stowarzyszenia Prezes Ligi Morskiej i Rzecznej wyróżnił Złotym Medalem ,,Zasłużonym dla Ligi Morskiej i Rzecznej” Antoniego Szarmacha – Prezesa Kołobrzeskiego Oddziału Ligi Morskiej i Rzecznej. Rozpoczęła się najważniejsza część uroczystości. Przed front szyku wystąpił poczet sztandarowy LMiR oraz grupa jungów wyróżniona złożeniem ślubowania na sztandar. Dowodziła nimi Gabriela Antos opiekunka najlepszego w Polsce koła LMiR ,,Boreasz” z Zespołu Szkół Morskich w Kołobrzegu. Wiceprezes LMiR kmdr Marek Padjas odczytał rotę ślubowania:
Składając hołd pamięci tych,
którzy w przeszłości dla Polski
na rzekach i morzu walczyli i ginęli
zręby naszej gospodarki rzecznej i morskiej budowali.
Uroczyście ślubuję:
Stać zawsze na straży polskich rzek i morza,
wartości pracy polskiej na rzekach i na morzu
nieustannie i wytrwale pomnażać,
czynem ofiarnym Polsce oraz rzekom i morzu
w każdej służyć potrzebie.
Świadkami tego wzruszającego wydarzenia byli kombatanci, uczestnicy walk. W tym roku do Kołobrzegu przybyli: płk Jan Szyszkowski, płk Zygmunt Bąk, , kpt. Władysław Kazieczko, por Józef Kwiatkowski, por. Piotr Gubernator, por. Józef Markowski, por. Mieczysław Barylski, por. Jan Mleczko, por. Jan Słabysz.
Po odczytaniu roty ślubowania orkiestra odegrała ,,Hymn do Bałtyku”. Po hymnie młodzież pomaszerowała nad brzeg morza aby tam, razem z włodarzami miast zaślubinowych: Hanny Pruchniewskiej – burmistrza Pucka i Janusza Gromka – prezydenta Kołobrzegu zamoczyć ligowe banderki i miejskie flagi w falach Bałtyku. Później nastąpiło złożenie kwiatów. Promenadą nadmorską w rytm muzyki wszyscy uczestnicy przemaszerowali w rejon pomnika kontradmirała Stanisława Mieszkowskiego. Tam wręczone zostały legitymacje nowo zaślubionym jungom. Orkiestra zaprezentowała swoje artystyczne umiejętności, które zostały nagrodzone gromkimi brawami. Tradycyjnie też złożono wiązanki kwiatów przy pomniku pierwszego polskiego kapitana portu Kołobrzeg.
Po południu na Cmentarzu Wojennym odbyły się uroczystości upamiętniające walki o Kołobrzeg. Meldunek o gotowości przyjął zastępca Szefa Sztabu Generalnego gen. bryg. Jan Dziedzic. List Szefa Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych odczytała Magdalena Sawka z Departamentu Uroczystości. Po odczytaniu apelu modlitwę za poległych żołnierzy odmówił kapelan garnizonu ks. mjr Zbigniew Krzesiński. Kompania honorowa 8 Batalionu Remontowego oddała salwę honorową, delegacje złożyły kwiaty pod pomnikiem. Na zakończenie zebrani zanieśli biało czerwone znicze na żołnierskie mogiły. Wieczorem uczestnicy uroczystości spotkali się na uroczystej kolacji.
W drugim dniu obchodów zorganizowano 52. Rajd PTTK Szlakiem Walk I Armii WP o Kołobrzeg. Trasa rajdu obejmowała te punkty miasta gdzie odbywały się ważne wydarzenia związane z walkami w marcu 1945 roku. Kombatanci ze względu na wiek tę trasę odbyli autokarem. Opowiadali swoje wspomnienia młodym uczestnikom rajdu.
W Regionalnym Centrum Kultury Liga Morska i Rzeczna razem Z Muzeum Oręża Polskiego w ramach Spotkań z historią zorganizowała konferencję popularno naukową ,, Liga Morska i Rzeczna strażniczką tradycji zaślubinowych”. Konferencję otworzył Marek Padjas wiceprezes LMiR oraz Aleksander Ostasz dyrektor Muzeum Oręża Polskiego w Kołobrzegu.
W słowie wstępnym zwrócono uwagę, że zaślubiny Polski z morzem, które odbyty się 98 lat temu w Pucku i 73 lata temu w Kołobrzegu mają dzisiaj ważny symboliczny, ale i realny wymiar. Symbolika tych wydarzeń wiąże się z przepływem czasu. Łączy w sobie przeszłość, teraźniejszość i przyszłość W przeszłości odnajdujemy korzenie, poszukujemy świadectwa trudnej i pięknej historii naszego narodu; który pomimo zniewolenia nie poddawał się. Marzył o posiadaniu kawałka własnego wybrzeża, o morzu, o niepodległości. Odzyskanie niepodległości i dostępu do morza dało Polakom energię do budowy suwerennego państwa otwartego na świat gospodarczo i światopoglądowo. Z tej siły powstał port morski w Gdyni, rozwinęły się miejscowości nadmorskie umocniła się więź ludzi oddanych morzu, ludzi morza: marynarzy i rybaków, portowców i stoczniowców, przedsiębiorców i społeczników, ludzi wiary, nauki i kultury. Dzisiaj czerpiemy z morskiego dorobku wypracowanego przez wiele dziesięcioleci i staramy się go utrzymać, wzbogacać i rozwijać dla nas samych i dla przyszłych pokoleń.
Celem konferencji było przedstawienie szeroko pojętych tradycji zaślubin Polski z morzem w aspekcie wychowawczym młodego pokolenia. Liga Morska i Rzeczna obchodząca swoje stulecie chciała nawiązać do bogatych doświadczeń i w zwięzłej formule pokazać ich znaczenie. Następnie zebrani zgodnie z dawną tradycją odśpiewali ,,Hymn do Bałtyku”. Prelegentami byli wybitni specjaliści. Pierwsze wystąpienie zaprezentował Mirosław Kuklik dyrektor Muzeum Ziemi Puckiej im. Floriana Ceynowy. Wystąpił z tematem ,,Zaślubiamy cię morze na znak rzeczywistego i wieczystego naszego panowania. Puckie zaślubiny Polski z morzem 10 lutego 1920 roku„. Drugim prezentującym był Paweł Pawłowski dyrektor Muzeum Sił Powietrznych w Dęblinie, którego wystąpienie miało temat: ,,Nadmorskie inspiracje – Zaślubiny z Wisłą w Dęblinie„. Trzecim występującym był dr Hieronim Kroczyński, długoletni dyrektor Muzeum Oręża Polskiego. Reprezentował Towarzystwo Przyjaciół Muzeum Oręża Polskiego w Kołobrzegu, a omówił: ,,Zaślubiny z morzem 1945„. Ostatnimi występującymi byli Aleksander Ostasz, który dokonał syntetycznej prezentacji ubarwionej obrazem o ostatnich dokonaniach Muzeum Oręża Polskiego oraz dr Łukasz Gładysiak ze Studia Historycznego Huzar. Zapoznał zebranych z planowaną na dzień następny wielką rekonstrukcją walk o Kołobrzeg zatytułowaną: ,,Bój o Kołobrzeg„.
Na zakończenie konferencji Liga podziękowała za stałe wspieranie jej działań: Muzeum Oręża Polskiego i Towarzystwu Przyjaciół Muzeum Oręża Polskiego, prelegentom oraz Katarzynie Pechman, Malwinie Markiewicz i Elżbiecie Kasińskiej wręczając okolicznościowe dyplomy i odznaki. O godzinie 18.00 na scenie RCK odbył się koncert w wykonaniu uczniów Państwowej Szkoły Muzycznej I stopnia w Kołobrzegu i Chóru ,,Cantores Colabregae” pod batutą Walerii Żuławnik. W tym dniu odbyło się jeszcze zakończenie VIII Rajdu pojazdów historycznych ,,Byliśmy, jesteśmy, będziemy„, które przemierzyły trasę od Szczecina przez Pobierowo, Mrzeżyno, Rogowo aż po Kołobrzeg. Ostatni dzień obchodów – niedziela 18 marca to inscenizacja ,,Bój o Kołobrzeg”.
Wzięły w niej udział ponad 34 grupy z całego kraju. To rekordowa liczba ponad 300 rekonstruktorów. Prezentowany był oryginalny sprzęt ciężki, używany podczas walk o Kołobrzeg w 1945 roku, m.in.: po stronie polskiej: czołg średni T-34/85, działo samobieżne SU-57, działo przeciwpancerne 45 mm 53 K, samochody Dodge WC 51. Po stronie niemieckiej: transporter opancerzony Sd.Kfz. 251 Ausf. D, działo przeciwpancerne 8,8 cm Flak 36/37, samochody Volkswagen 82 Kübelwagen, motocykl DKW NZ 350/1. Na plaży centralnej aktorzy odtworzyli ostatnie chwile krwawych zmagań, jakie miały miejsce w marcu 1945 r. Odwołano się do zdarzeń, jakie rozegrały się właśnie na plaży w schyłkowym okresie walk o miasto. Zaprezentowano zepchnięcie ostatnich jednostek garnizonu niemieckiego i dramatyczną obronę. Działania wojsk polskich i niemieckich oglądały tłumy mieszkańców i turystów. Widowisko zakończyło się symbolicznym aktem zaślubin z Bałtykiem. Oprócz rekonstruktorów wzięli w nim udział kombatanci, uczestnicy wydarzeń z marca 1945 roku.
Trzydniowe uroczystości dobiegły końca. Tym razem mimo silnego wiatru aura okazała się bardziej łaskawa i organizatorzy nie mieli żadnych problemów z przebiegiem imprezy. Kołobrzeżanie i goście tłumnie gromadzili się, by oddać hołd uczestnikom walk. Nie zabrakło atrakcji: kameralnych spotkań i wielkich widowisk. W stuleciu odzyskania niepodległości godnie obchodzono 73. rocznicę walk o Kołobrzeg i zaślubin Polski z morzem. A wszystkie te wydarzenia odbyły się pod logo ,,Niepodległej”.
Marek Padjas
Zdjęcia: Elżbieta Kasińska, Zbigniew Krzysztofiak, Marek Padjas, Kazimierz Ratajczyk
