Rocznica wypłynięcia „Daru Pomorza” w ostatni przedwojenny rejs po Bałtyku i „wodowanie” kolejnego numeru rocznika PTN „Nautologia”
W poniedziałek, 16 września br., na międzypokładzie gościnnego, cumującego przy gdyńskim Skwerze Kościuszki, omiatanego podmuchami jesiennego sztormu statku muzeum „Dar Pomorza” odbyło się podniosłe, zorganizowane przez Towarzystwo Przyjaciół „Daru” oraz Polskie Towarzystwo Nautologiczne spotkanie, którego przewodnim celem było uczczenie 80. rocznicy wypłynięcia białej fregaty w krótki, ostatni, przedwojenny rejs po Bałtyku, ale też „wodowanie” 156 numeru periodyku PTN-u „Nautologia”. Niezbyt szczelnie wypełnione pomieszczenie, które na zawsze pozostało w pamięci tysięcy absolwentów szkół morskich Gdyni i Szczecina, zaszczycił swą obecnością przewodniczący Sejmiku Województwa Pomorskiego Jan Kleinszmidt, były marszałek Województwa Pomorskiego Jan Kozłowski oraz wiele eminentnych, powiązanych z miastem lub tym miejscem osobistości, które serdecznie powitał wieloletni przewodniczący TPDP, kapitan żeglugi wielkiej Stefan Krella. Po słowach wprowadzenia i raporcie Prezesa Polskiego Stowarzyszenia Pilotów kpt. ż. w. Jerzego Kaczmarka, który przekazał kapitanowi Danielowi Dudzie meldunek, że z pokładu statku „Pilot 5” rzucono wiązankę kwiatów na wody zatoki, dedykując ją poległym bohaterom Września 1939 roku, doszło do dekoracji Honorowym Złotym Krzyżem Zasługi Związku Piłsudczyków RP, mgr. inż. Andrzeja Wujtewicza. Chwilę potem prof. Duda, były przewodniczący Polskiego Towarzystwa Nautologiczne, oceniając wysoko całokształt dokonań na rzecz PTN-u, wręczył pamiątkowe medale kustoszowi „Daru Pomorza” mgr. inż. Markowi Twardowskiemu, prof. Janowi Kazimierzowi Sawickiemu oraz kapitanowi żeglugi wielkiej Tadeuszowi Bierciowi. Szczególne odznaczenie za wielki wkład pracy w rozwój gospodarki morskiej kraju, przyznane przez Marszałka Województwa Pomorskiego odebrali z kolei: kadm. w stanie spoczynku dr. inż. Czesław Dyrcz oraz były dyrektor UM w Gdyni i honorowy prezes SKŻW, kapitan ż. w., mgr Leszek Górecki. Medale De nihilo – nihil fit (z niczego nic nie powstaje) w imieniu Mieczysława Struka przekazał były europoseł i były Marszałek Województwa Jan Kozłowski. Część spotkania poświęconą wyróżnieniom zamknął prezes Zarządu Głównego Ligi Morskiej i Rzecznej, kapitan dr. inż. Andrzej Królikowski przekazując Złoty Medal Zasługi wydany z okazji 100-lecia LMiR Narodowemu Muzeum Morskiemu w Gdańsku, który odebrał przedstawiciel kierownictwa placówki, dr Marcin Westphal, oraz kmdr. por. Jackowi Baranowskiemu.
Następna część uroczystości stanowiła dla zebranych niespodziankę. Przed szacownym audytorium wystąpił bowiem – opatrzony wdzięczną nazwą „Wilczki Morskie” – zespół muzyczny klasy III A ze Szkoły Podstawowej nr 40 w Gdyni, której patronem jest kapitan Karol Olgierd Borchardt. Wartościując koncert młodych (dziewięcioletnich), kierowanych przez Marię Joannę Sprengel artystów, pożegnano ich drobnymi prezentami i gromkim aplauzem, a prowadzący spotkanie poprosił prof. dr. kapitana ż. w. Daniela Dudę o wygłoszenie wykładu o tytule: „Otworzyć koperty”. Przemowy, która nawiązywała do szkoleniowej podróży „Daru Pomorza”, komendanta fregaty Konstantego Kowalskiego i jego liczącej 112 uczniów, 37 jungów i 28 członków załogi. Rejsu będącego epizodem przedednia wybuchu drugiej wojny światowej, który zaczął się w Gdyni 18 sierpnia 1939 roku, a zakończył tydzień później na redzie szwedzkiego portu Öxelosund.
Po referacie byłego rektora Wyższej Szkoły Morskiej i byłego przewodniczącego Polskiego Towarzystwa Nautologicznego, głos zabrał prof. dr hab. Jan Kazimierz Sawicki, który wygłosił laudację dotyczącą najnowszego numeru rocznika „Nautologia” (nie tak dawno, przypomnijmy, był to jeszcze kwartalnik). W swym kilkuminutowym wystąpieniu Profesor przedstawił Autorów oraz co ważniejsze materiały, artykuły i recenzje, które godne są większej uwagi i wyróżnienia. Rozszerzając owe omówienie warto zatem – zdaniem niżej podpisanego – zatrzymać się nad publikacjami:
- prof. Daniela Dudy, który w kolejnych tekstach komentuje zmianę na stanowisku dyrektora Narodowego Muzeum Morskiego, dopowiada historię powstawania „Daru Młodzieży”, przypomina sylwetki komandora Karola Zagrodzkiego, kapitanów Bronisława i Edwarda Gubałów, zmarłego w styczniu tego roku, długoletniego sekretarza redakcji „Nautologii” dr. Ryszarda Mielczarka oraz upamiętnionych w rewskiej Alei Zasłużonych Ludzi Morza, kapitanów Stefana i Tadeusza Gorazdowskich
- kadm. w stanie spoczynku, dr. Czesława Dyrcza, który omawia problematykę zalodzenia Bałtyku w latach 2000-2018, przedstawia ogólną charakterystykę zjawiska i maksymalne warunki zalodzenia akwenu, prezentując zarazem szereg mapek obrazujących sytuacje lodowe w różnych przedziałach czasowych
- dr. hab. płk. Ryszarda Techmana, który pisze o usługach cumowniczych w porcie gdyńskim w okresie międzywojennym
- dr. Jana Tymińskiego, rozwijającego materię wrogiej propagandy Niemiec wobec funkcjonowania i budowy portu gdyńskiego oraz sposoby jej przeciwdziałania w świetle dokumentów źródłowych Konsulatu Generalnego RP w Berlinie
- prof. dr. hab. Antoniego Komorowskiego, który ukazuje aktualny stan badań nad problematyką bezpieczeństwa żeglugi i ratowania rozbitków na Południowym Bałtyku w XIX i XX stuleciu, informuje o pierwszych latarniach morskich ze światłami LED na polskim wybrzeżu, przywołuje sprawozdanie z międzynarodowej konferencji naukowej w Kłajpedzie (współautorem ostatniego materiału jest mgr Marika Sokół)
- prof. dr. hab. Bolesława Hajduka, który przybliża tematykę międzynarodowej konferencji naukowej w Poznaniu oraz upamiętniającej 100-lecie odrodzenia Polski konferencji w Gdańsku, dokonując też oceny tomu o tytule „Pomorskie drogi do niepodległej”, który przygotowano pod redakcyjną pieczą gdańskich naukowców prof. Józefa Borzyszkowskiego i prof. Cezarego Obracht-Prondzyńskiego
- prof. dr. hab. Marka Grzybowskiego, który odnotowuje i analizuje zjawisko rekordowych obrotów w portach Zatoki Gdańskiej, cytuje efekty finałowej konferencji projektu TENTacle, ale też streszcza przebieg spotkania uczonych, młodych inżynierów i studentów okrętownictwa, jakie miało miejsce w marcu tego roku na Politechnice Gdańskiej, na temat statków autonomicznych i perspektyw budowy jednostek innowacyjnych
- dr. praw Macieja Kijowskiego, którego artykuł o 65 rocznicy przekształcenia Morskiego Instytutu Technicznego w Instytut Morski, zdążył się – w oczekiwaniu na publikację – zdezaktualizować: według doniesień medialnych ta zasłużona dla gospodarki morskiej placówka od 1 października tego roku utraci swą integralność i stanie się jednostką organizacyjną Uniwersytetu Morskiego w Gdyni
- dr. Ryszarda Leszczyńskiego, publicysty morskiego, którego osiem książek o katastrofach i wypadkach morskich wydała nasza Fundacja, a który tym razem pisze o sprawie pułkownika Flato i próbach uwikłania byłego dowódcy „Batorego”, kapitana Jana Ćwiklińskiego w związki ze służbami specjalnymi PRL. Innymi słowy, dokumentuje słabo rozeznane wątki działania organów bezpieczeństwa w środowisku ludzi morza w latach 50. minionego stulecia (nadmieńmy, że Autor przygotowuje obszerny, dotykający, m.in., przywoływanych tu zdarzeń tom, który – pozostańmy z taką nadzieję – ukaże się na półkach Oficyny Morskiej w przyszłym roku).
Dodajmy, że tradycyjnej ceremonii „wodowania” periodyku tym razem dokonała p. Teresa Mielczarek, wdowa po byłym sekretarzu redakcji „Nautologii”, dr. Ryszardzie Mielczarku.
W dalszej, mniej oficjalnej części uroczystości kapitan żeglugi wielkiej Bogdan Gorazdowski, absolwent PSM w Gdyni z roku 1961 przekazał Narodowemu Muzeum Morskiemu w Gdańsku czapkę stryja, byłego komendanta „Daru Pomorza”, kapitana Stefana Gorazdowskiego, a kadm w stanie spoczynku, dr inż. Czesław Dyrcz kopię dyplomu, jakim obdarowano kapitana Stefana Gorazdowskiego, który w lipcu 1940 roku nie dopuścił do internowania ORP „Iskra”, przeprowadzając jednostkę z marokańskiego portu Mehdia do Gibraltaru.
(ertel)
Zdjęcia: Jerzy Drzemczewski
